Joan den astera arte, beren lanbidean zehar arrisku espezifiko horren eraginpean egon diren zentro sanitario edo soziosanitarioetako osasun-profesionalen kolektiboan COVID-19k eragindako kutsatzeak eta heriotzak gaixotasun arruntaren kontingentziatzat hartzen ziren, lan-istripuaren prestazio ekonomikoekin. Hala ere, maiatzaren 26ko 19/2020 Errege Lege Dekretuak, joan den astean Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratuak, izaera hori aldatu du, eta onartu du lan-istripuetatik eratorritako kontingentzia profesional direla, gaixotasuna edo heriotza pandemiaren zein fasetan gertatu den kontuan hartu gabe.
COMGIko Aholkularitza Juridikoak bi aukerak horiek aztertu ditu, eta legeriaren eta jurisprudentziaren balorazio juridikoa egin du. Azkenean, Covid-19ren ondoriozko kutsatzeak eta heriotzak lanbide-gaixotasuntzat hartzearen alde agertu da, modu horretan inolako denbora-mugarik ez bailitzateke ezarriko, aipatutako lege-dekretuak dioenaren kontrara.
Errege Dekretu horren arabera, lan-istriputzat hartuko dira alarma-egoera deklaratzean gertatu diren infekzioak, hura amaitu eta hilabetera arte. Horrek esan nahi du lan-istripuaren zehaztapena EAOn argitaratze soil batekin lotuta dagoela, argi dagoenean infekzio bat, pandemia bat, ez dela hasten edo amaitzen Alarma egoera deklaratzen edo amaitzen denean. Izan ere, infektatutako lehen osasun-kasua Alarma Estatua baino lehenagokoa da, eta, beraz, kasu hori, esaterako, ez litzateke lan-istriputzat hartuko. Era berean, arrazoi horrek eragindako heriotzak lan-istriputzat hartuko dira, infekzioa gertatu eta lehen bost urteetan gertatzen bada; denbora-muga hori kendu egingo litzateke lanbide-gaixotasuntzat joz gero.
Balorazio hori ikuspegi juridikotik eta langilearen osasuna babestearen ikuspegitik egiten da, baina kontuan izan behar da lan-istriputzat jotzeak abantailak ere izan ditzakela. Abantailak enpresek eta Osakidetzak kontratatutako aseguruak dira (17. art Erabakia), lan-istripuetarako kalte-ordainak jasotzen dituena; Osakidetzaren kasuan, 33.000 euro izango lirateke heriotzagatik, erabateko baliaezintasunagatik eta guztizko baliaezintasunagatik; lanbide-gaixotasunen kasuetan ez lirateke aplikatuko.
Lanbide-gaixotasun izendatzeko aldekotasun hori indartzera etorri da Europako Batzordearen ekainaren 3ko 2020/739 (EB) Zuzentarau berriaren bidez (2020ko ekainaren 4an argitaratua Europar Batasunaren Egunkari Ofizialean). Zuzentarau horrek Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2000/54/EE Zuzentaraua aldatzen du, eta SARS-CoV-2 3. taldeko agente biologikoen zerrendan sartzen. Beraz, zuzentarau hori estatuko legeriara eramaten denean, COVID-19a gaixotasun profesionalen koadroan berariaz sartuta geldituko da.
Jurisprudentzia aldeko
Aholkularitza juridikoaren arabera, Covid-19aren kasuan, jurisprudentzia aplikatuz, eta 19/2020 Errege Lege Dekretuak ezarri gisan, osasun langilea Covid-19aren arrisku zehatzaren eraginpean egon dela baieztatzen duen Laneko Prebentzio- eta Osasun-Zerbitzuek emandako egiaztapenarekin, Covid-19a lanbide-gaixotasuntzat hartzeko jurisprudentzia-baldintzak beteko lirateke, eta ez litzateke beharrezkoa izango berariazko eta denboraren mugak jasotzen dituen beste arau jakinik ematerik, hura istripu gisa har dadin. Europako Batzordearen 2020ko ekainaren 3ko 2020/739 (EB) Zuzentarauak ikuspuntu hau indartzen du.
Esandako guztia alde batera utzi gabe, egungo egoeran eta lan-istriputzat har daitezkeen osasun-langileen kasuan, kontuan hartu behar dira izendatze horrek ditzakeen onurak. Nahiz eta Aholkularitza Juridikoaren ustez, langilearen osasuna babesteko ikuspegitik, lanbide-gaixotasuntzat hartzea onuragarriagoa den, enplegatzaileak ezarri beharreko prebentzio-neurrietan horrek dakartzan betebeharrengatik.
Gai konplexua izanik, hala nahi duten elkargokideak Medikuen Elkargoko Aholkularitza Juridikoarekin jar daitezke harremanetan, beren kasuaren banakako balorazioa egiteko.